در سال ۱۴۰۴/۲۰۲۵ انتخاب دیتابیس دیگر فقط یک تصمیم فنی ساده نیست؛ مستقیماً سرعت توسعه، هزینه نگهداری و امکان رشد پروژه را تعیین میکند. این مقاله با بررسی عملی و بدون تعارف دو دیتابیس پراستفادهٔ جهان، یعنی MySQL و MongoDB، را با تمرکز ویژه بر دو فریمورک محبوب فرانتاند ایران انجام میدهد: Next.js و Angular.
| معیار | MySQL (Relational DBMS) | MongoDB (NoSQL Document DBMS) |
|---|---|---|
| نوع داده | جدولها (Tables) با schema ثابت و روابط (Joins) | مجموعهها (Collections) از اسناد JSON-like (BSON) |
| Schema | ثابت (Rigid) – باید از قبل تعریف شود | پویا (Flexible) – میتوانی در حین کار فیلد اضافه کنی |
| زبان پرسوجو | SQL استاندارد | MongoDB Query Language (MQL) + Aggregation Pipeline |
| تراکنشها (ACID) | کاملاً ACID (از نسخه 5.7 به بعد با InnoDB) | از نسخه 4.0 به بعد Multi-document ACID دارد، اما هنوز در سناریوهای پیچیده محدودیت دارد |
| مقیاسهپذیری (Scaling) | عمودی (Vertical) راحتتر، افقی با Sharding پیچیدهتر | افقی (Horizontal) خیلی ساده – فقط نود اضافه کن |
| عملکرد خواندن/نوشتن سنگین | خواندنهای پیچیده با Join و گزارشگیری عالی است | نوشتنهای بسیار زیاد و خواندنهای ساده خیلی سریع است |
| حجم داده | تا چند صد گیگابایت تا چند ترابایت (بسته به تنظیمات) | راحت تا چند صد ترابایت و پتابایت |
| شاخصگذاری (Indexing) | B-Tree، Full-text، Spatial، Hash | B-Tree، Text، Geospatial، Compound، TTL و… |
| قیمت/لایسنس | کاملاً متنباز (GPL) + نسخه تجاری Oracle | متنباز (SSPL) + نسخه Community رایگان، Enterprise پولی |
چه زمانی MySQL بهتر است؟ (پروژههای مناسب MySQL)
- پروژههایی که روابط پیچیده بین دادهها دارند (مثل سیستمهای مالی، حسابداری، ERP)
- نیاز به تراکنشهای ACID قوی و چندجدولی دارید (بانک، پرداخت آنلاین، رزرو بلیط)
- گزارشگیریهای پیچیده با Joinهای زیاد و Queryهای SQL سنگین (BI، داشبوردهای تحلیلی)
- تیم شما با SQL خیلی راحتتر است و نمیخواهد چیز جدیدی یاد بگیرد
- حجم داده متوسط است (تا چند صد گیگابایت – چند ترابایت) و میخواهید هزینه سرور را کنترل کنید
- سیستمهای قدیمی (Legacy) که قبلاً با MySQL نوشته شدهاند
مثال واقعی:
Shopify (قسمتهای مالی)، WordPress، Drupal، GitLab، سیستمهای بانکی ایرانی مثل دیجیکالا (قسمت سفارش و پرداخت)
چه زمانی MongoDB بهتر است؟ (پروژههای مناسب MongoDB)
- دادهها ساختار ثابتی ندارند یا مدام تغییر میکنند (مثل پروفایل کاربران، محتوا، لاگ)
- نوشتنهای خیلی زیاد دارید (IoT، لاگهای سرور، real-time analytics)
- نیاز به مقیاسپذیری افقی ارزان و سریع دارید (اضافه کردن سرور جدید بدون downtime)
- دادهها به صورت سلسلهمراتبی یا آرایهای هستند (کامنتهای تودرتو، لیست محصولات متغیر)
- پروژههای Real-time مثل چت، فید خبری، گیمینگ، شخصیسازی محتوا
- میخواهید خیلی سریع پروتوتایپ بزنید و بعداً schema را تغییر دهید
- دادههای بزرگ و غیرساختیافته (Big Data) مثل ویدیو متادیتا، سنسورها
مثال واقعی:
Adobe، Cisco، eBay، Foursquare، متا (قسمتهایی از فیسبوک)، اکثر استارتاپهای مدرن، اپلیکیشنهای موبایل با backend Node.js
مقایسه سریع در یک نگاه
| سناریو → برنده
بانکداری و پرداخت آنلاین → MySQL (یا PostgreSQL)
فروشگاه اینترنتی با گزارشگیری سنگین → MySQL
اپلیکیشن موبایل با دادههای کاربر متغیر → MongoDB
سیستم چت و پیامرسانی real-time → MongoDB
IoT و جمعآوری میلیونها سنسور در ثانیه → MongoDB
CMS یا وبلاگ → هر دو (ولی WordPress = MySQL)
میکروسرویسها با دادههای مختلف → MongoDB (هر سرویس schema خودش)
پروژهای که بعداً ممکن است دادههایش عوض شود → MongoDB
نتیجهگیری نهایی
- اگر پروژهتان روابط پیچیده، تراکنشهای بانکی، گزارشگیری سنگین دارد → MySQL (یا PostgreSQL)
- اگر پروژهتان سریع باید رشد کند، دادهها ساختار ثابتی ندارند، نوشتن زیاد است → MongoDB**
در ایران هم خیلی از شرکتها این ترکیب را استفاده میکنند:
MySQL برای قسمتهای مالی و سفارش → MongoDB برای پروفایل کاربر، لاگ، فید، جستجوی محصول و…
فریمورک فرانتاندت Next.js یا Angular باشه، کدام دیتابیس در عمل بهتر جواب میدهد
۱. Next.js + کدام دیتابیس بهتر است؟ → تقریباً همیشه MongoDB برنده قاطع است
| دلیل | توضیح |
|---|---|
| اکوسیستم Node.js | Next.js روی Node.js اجرا میشود → MongoDB هم native با JavaScript/Node کار میکند |
| سرعت توسعه فوقالعاده | با Mongoose یا Prisma + MongoDB در چند دقیقه مدل میسازی |
| Server Components + Server Actions | در Next.js 13/14/15 خیلی راحت مستقیم از سرور به MongoDB وصل میشوی |
| Schema-less = تغییر سریع | وقتی فیچر جدید میزنی، لازم نیست migration بنویسی |
| Vercel (هاست رسمی Next.js) | خودش MongoDB Atlas رو پیشنهاد میکند و integration آماده دارد |
| پروژههای معروف ایرانی و خارجی | تقریباً ۸۰٪ استارتاپهای ایرانی که با Next.js کار میکنند (دیجیکالا جدید، زرینپال، اسنپفود جدید، باسلام، علیبابا جدید، آپارات جدید و…) از MongoDB یا ترکیب MongoDB + PostgreSQL استفاده میکنند |
پروژههای Next.js که MongoDB خیلی شیرین است:
- فروشگاه اینترنتی (محصولات با فیلدهای متغیر)
- داشبورد ادمین با دادههای دینامیک
- اپلیکیشن اجتماعی، آگهی (دیوار، شیپور)
- SaaS و پنلهای مدیریت کاربر
- بلاگ، CMS، سایت محتوایی با محتوای متنوع
کی در Next.js باز هم MySQL/PostgreSQL انتخاب میکنند؟
- وقتی بخش مالی/پرداخت خیلی سنگین است (مثل زرینپال یا طوسکه)
- وقتی تیم بکاند جدا دارد و با Laravel یا NestJS + TypeORM کار میکند
- وقتی گزارشگیری پیچیده با Join زیاد میخواهند
خلاصه برای Next.js (۲۰۲۵):
95٪ پروژهها → MongoDB (با Prisma یا Mongoose)
5٪ پروژههای خاص مالی/بانکی → PostgreSQL یا MySQL
۲. Angular + کدام دیتابیس بهتر است؟ → اینجا MySQL یا PostgreSQL معمولاً برنده است
| دلیل | توضیح |
|---|---|
| پروژههای Enterprise و سازمانی | Angular بیشتر در شرکتهای بزرگ، بانکها، بیمهها، سازمانهای دولتی ایران استفاده میشود → اینها تقریباً همیشه MySQL یا PostgreSQL دارند |
| تیمهای جداگانه فرانت و بکاند | معمولاً بکاند با Java Spring Boot، .NET یا NestJS + TypeORM است → همه اینها با Relational عالی کار میکنند |
| فرمهای پیچیده و validation سنگین | Angular با Reactive Forms خیلی قوی است → با دادههای relational بهتر مچ میشود |
| نیاز به تراکنش و گزارشگیری | در پروژههای بانکی، بیمه، بیمارستان، دانشگاه → همیشه Relational انتخاب میشود |
پروژههای Angular که معمولاً MySQL/PostgreSQL میبرند:
- سیستمهای بانکی و پرداخت
- نرمافزارهای سازمانی (ERP، CRM، بیمارستان، دانشگاه)
- پنلهای مدیریت خیلی بزرگ و پیچیده
- پروژههایی که بکاند با Java یا .NET نوشته شده
کی در Angular از MongoDB استفاده میکنند؟
تقریباً نادر است، مگر:
- استارتاپ خیلی کوچکی که هم فرانت Angular دارد و هم بکاند Node.js
- پروژهای که قبلاً با MERN بوده و حالا میخواهند Angular بگذارند رویش (خیلی کم پیش میآید)
خلاصه برای Angular (۲۰۲۵):
85٪ پروژهها → PostgreSQL یا MySQL
15٪ پروژههای خیلی خاص یا استارتاپی → MongoDB
جدول مقایسه سریع برای تو
| فریمورک | دیتابیس پیشنهادی اول | دیتابیس پیشنهادی دوم | دلیل اصلی |
|---|---|---|---|
| Next.js | MongoDB | PostgreSQL | سرعت توسعه، اکوسیستم Node.js |
| Angular | PostgreSQL / MySQL | MongoDB (نادر) | پروژههای سازمانی و enterprise |
اگر پروژهات Next.js است → همین امروز MongoDB Atlas رایگان بساز و با Prisma وصل شو، ۲ ساعت کار راه میافتد!
اگر پروژهات Angular است و سازمانی/مالی نیست → باز هم میتوانی MongoDB بزنی، ولی احتمالاً تیم بکاند غر میزند
